Dag 11

Vandaag hebben we een luie dag. Bo moest ’s middags naar de bank en had een gesprek gepland bij de CCAP met het hoofd van het Education Department van de Synode van Livingstonia. Daar ontmoetten we Mussa (mr. President voor ons) en de General Secretary Levy Nyondo. We hebben een fijn gesprek gevoerd en de kosten van onze chauffeur betaald aan de CCAP. Wij huren Mwiza, onze chauffeur in omdat hij anders geen vakantiedagen meer heeft.

Daarna zijn we terug naar het hotel gegaan, heb ik heerlijk gelezen en Bo heeft nog wat gewerkt.

Dag 12

Vandaag hebben we met Brenda twee plaatsen bezocht. Daarvoor moesten we natuurlijk eerst weer drinken en obama’s halen. Omdat er verkiezingen zijn, is het heel erg druk overal.  Vandaag is de

kanshebber die ze hier in deze regio graag als president willen hebben in Mzuzu geweest. Wat een ontzettende drukte maken ze ervan! Auto’s met grote luidsprekers en heel veel lawaai rijden overal rond. Mensen hebben allemaal shirtjes en vlaggetjes met de kanshebber erop bij zich.

Wij gingen eerst naar de kippendames in Manjolo. Dat is een groepje vrouwen die het land bewerken volgens ons systeem en hiervoor ook kippen hebben gekregen om de mest te kunnen gebruiken voor de compost. Het was grappig om te zien hoe ze de kippen in een apart gedeelte van hun huisje houden. Geen deur ervoor, alleen een plank zodat ze er niet maar zo uit kunnen. Grenst dus zo aan hun kamertje. Na ook nog even op hun land te hebben gekeken en wat zaken te hebben uitgewisseld zijn we verder gegaan naar Chilida.

Chilida is de home-village van Godwin Maere die nu in Nederland is. Het was mooi en fijn om daar weer te zijn en om zijn ouders weer te ontmoeten. Ook zijn broer Kingston, die zich erg inzet voor ons project. Het was geweldig om te zien hoeveel ze hebben gedaan om compost te maken. Ze hadden al drie of vier hopen klaar.

Ook daar ging het weer net als andere keren, eerst begroeting, uitleg en vragen; daarna drinken uitdelen en obama’s. Daarna hebben we nog wat foto’s gemaakt, ook voor Godwin en toen zijn we naar het huis van Godwin gereden om zijn vrouw nog even te begroeten. We hebben de kinderen van hem gezien en de plannen waar hij mee bezig is rond zijn huis en daarna zijn we de lange (hobbel-)weg weer terug gegaan.

We hebben Brenda afgezet bij haar huis. Hebben daar nog even haar huis voor bezoekers bekeken: daar mogen wij in wonen als het klaar is, zegt ze. Dan hoeven we niet meer in een hotel. Nou, ik weet niet of we dat wel zouden willen. Om haar huis staat een flinke muur met een groot ijzeren toegangshek, dus zoveel vrijheid heb je daar nu ook niet. Maar wie weet..

Daarna zijn we terug gegaan naar het hotel en heb ik eerst maar eens een douche genomen. Wat wordt je toch vies van al dat stof. Zelf de badhanddoek wordt nog vies als je je afdroogt!

Toen ik naar de tuin wilde gaan zat er iemand in de hal te werken op zijn laptop. Hij groette en ik groette in het Nederlands terug. Gelukkig hij was ook Nederlands. Het bleek Willem den Hartog van de PKN te zijn die in Blantyre woont met zijn vrouw Ditteke. Morgenvroeg gaan we met hen ontbijten.

Dag 9

We hadden net ontbeten toen de chauffeur Mwiza kwam. Hij had geld nodig voor de reparatie van de band. Een nieuwe band of een tweedehands, vroeg hij. Ik denk dat een tweedehands wel kan. Niks ervan, zei Bo. Wij hebben een veilige auto nodig en wij willen een nieuwe band. Maar dat kost heel veel geld, zei Mwiza. Oh, zei Bo, en wie betaalt dat? Bo was onverbiddelijk: een hele nieuwe band! We gaan voor veiligheid, want als je ziet hoe glad de banden zijn waar ze mee rijden! En we gaan de bergen in op vreselijke wegen, dus dat moet goed zijn.

Het programma is soms zwaar en de vermoeidheid speelt mij parten vandaag. Ik heb niet echt mijn dag. Ik ben erg emotioneel en ik heb al een tijdje geen internet, dus ik kan ook niet even appen met iemand. Het is misschien ook wel een beetje heimwee, al wil ik daar eigenlijk niets van weten.

Vandaag gaan we naar Chitipa, dat is het noordelijkste puntje van Malawi, dus heel ver. Onderweg bezoeken we eerst nog twee plaatsen waar groepen zijn.

Onderweg pikken we Brenda op, onze directeur van deze regio. Fijn om haar weer te zien. We kopen frisdrank en obama’s en gaan dan op weg naar Katula. We hebben de composthoop bekeken, het zag er goed uit.

Daarna gingen we naar Kacheche. Dat was een warm welkom met veel zang. Ze hadden nog geen composthoop gemaakt. We hebben daar de mais bekeken die was geplant op de zandgrond waar anders niks wilde groeien. Nu zag de mais er prima uit. Ze hadden nog niet echt geoogst, maar het stond nog in schoven om te drogen. Daarna hadden we de meeting. Bo geeft aan wat er nog moet gebeuren met compost maken en vertelt hen dat ze goed hun handen moeten wassen als ze werken met mest. Daarom geven we ze altijd een paar dozen met blokken zeep.  Daar zijn ze heel blij mee. Ze mogen nog hun vragen stellen en dan gaan we verder.

Na de meeting vertelden ze ons dat er een lid van de groep, een vrouw, was overleden. Die vrouw had de zorg voor haar oude moeder van rond de 90 en haar zes kinderen. De oudste is 14! Nu zijn de kinderen aan de zorg van hun oma overgeleverd, die zelf dus hard hulp nodig heeft. Ze vroegen ons of wij konden helpen. Tja, dat is moeilijk. Bo heeft wat geld gegeven voor de eerste tijd en gezegd: We gaan erover nadenken hoe we verder kunnen helpen.

Daarna hebben we de kerk in Kacheche bekeken die gebouwd is met behulp van onze giften. Dat zag er prachtig uit al moet er nog wel het e.e.a. gebeuren.

Vervolgens gingen we naar de volgende groep een heel eind verderop. Gelukkig lag het niet ver van de asfaltweg. De plaats was Thumbi. Daar waren ze heel druk aan het werk. Een hele groep mannen en vrouwen waren druk bezig met de voorbereidingen van de compost. Ze zongen erbij. Zo zien we het graag: dat ze blij zijn met het werk en het samen doen. Dat is de opzet van ons project.

Toen we bijna wilden vertrekken kwam de directeur met de vraag of we ook iets voor zijn verlamde zoontje konden doen. Het was een jochie van 4 jaar en vanaf de nek helemaal verlamd. Wat een schrik. De moeder bracht hem naar ons en wilde hem aan Bo geven. Maar Bo kan echt niet met zo’n  leed overweg. Dus dat wimpelde hij af. Maar, zei hij, ook daar gaan we over nadenken. Op dit moment kunnen we weinig doen, maar het is niet voor niks dat we dit op ons pad krijgen.

Toen konden we eindelijk op weg naar Chitipa. Onderweg hebben we nog een heerlijke tosti gehad die we hadden meegenomen uit het hotel.

Onderweg zagen we zoveel mooie dingen, bv. de  prachtige baobab bomen. Dat zijn bomen met een dikke stam onderaan die helemaal dun uitloopt.

In Chitipa aangekomen stond de directeur van de groep, Joffrey, al op ons te wachten. We waren zoals bijna gewoonlijk weer later dan afgesproken. De lodge waar we overnachtten was boven verwachting. Bo had mij er flink op voorbereid. We hebben samen met Mwiza en Joffrey gegeten en zijn op tijd gaan slapen.

Dag 10

De volgende dag gingen we na het ontbijt naar Ifumbo. Dat is de plek waar dominee Godwin Maere dominee was voordat hij naar Nederland kwam om te studeren in Kampen. De ontvangst daar was super! Er werd gezongen dat het een lieve lust was door een prachtig koor! Er werd keyboard bij gespeeld en dat versterkte een heleboel. Wat een volume!

Ik kon meteen mijn hart ophalen door midden in het koor te gaan staan en met hen mee te doen. Het is namelijk niet alleen zingen, maar ook hebben ze bepaalde bewegingen bij datgene wat ze zingen ter ere van God. Dat is zo geweldig!

Na het welkom gingen we naar een akker met de auto, nog hoger in de bergen. Wat een prachtige kolven hadden ze daar! Daar hebben we paracetamol uitgedeeld aan de dochter van iemand van onze groep. Zij heeft epilepsie en is daardoor al twee keer in het vuur gevallen en heeft daardoor haar hele voet verbrand. Het is nog een stomp wat ze heeft overgehouden en een flinke wond, die wel heel langzaam nu aan het genezen is. Maar ze heeft heel veel pijn. Ook daar hebben we gezegd dat we zullen proberen er iets aan te doen.

Daarna terug naar Ifumbo waar Bo uitleg heeft gegeven over het compost maken. Ze waren er nog niet mee begonnen. 

Na de uitleg en de vragen beantwoord te hebben gingen we hun kerk bekijken. Dat is een kerk die drie jaar geleden is gebouwd maar waarvoor ze een malafide architect en/of aannemer voor hebben gehad. De spanten zijn zo verschrikkelijk in elkaar gezet en zo fout geplaatst dat men nu heel erg bang is dat de kerk zal instorten! Het is ook echt niet vertrouwd om de kerk nog langer in deze staat te gebruiken, dus voorlopig wordt de oude kerk uit 1935 die er staat weer gebruikt. Deze kerk staat er al wel meer dan 80 jaar, dus dat was een betere bouw!

Daarna nog weer zingen en dansen en drinken uitgedeeld en toen hadden we besloten om weer terug te gaan naar Mzuzu, want ons werk daar zat er weer op. De planning was twee nachtjes maar we konden er verder weinig meer doen, dus wilden we graag weer terug naar Mzuzu. Dat was dus weer een hele lange rit terug. Wat een reis! Onderweg hebben we nog wel aapjes gezien.

We kwamen een uur later dan gepland aan in het hotel.

Dag 6

Vandaag waren we al vroeg aan het ontbijt. We zagen Kees en Greet ook nog en hebben elkaar een goede reis gewenst, voor hen een behouden thuiskomst.

Toen Mwiza de chauffeur kwam gingen we eerst weer naar de bank.

In Chitunda, bij het Central Farm House hadden we afgesproken dat er iemand ons zou interviewen.

We hadden geen idee wat we ervan moesten verwachten. Toen we aankwamen vertelden ze ons dat er iemand was van de televisie, van de radio, en van de krant. Ze gaan het uitzenden op de landelijke TV en radio en verslagen plaatsen in 5 kranten. Wat geweldig, we waren er helemaal door van slag.

Vervolgens gingen we met elkaar naar het land waar de groep al een aantal composthopen had gemaakt. Daar hebben ze de opnames gemaakt. Ze zagen het enthousiasme van de deelnemers. Dat werkte echt aanstekelijk. Zelfs de verslaggevers werden enthousiast over het project.

Na afloop werd iedereen getrakteerd op een flesje drinken en een obama. Dat is een groot luchtig kadetje bekend in heel Afrika sinds Obama president werd van de VS.

Daarna gingen Bo en ik samen met Mwiza naar Rodney en Alice. Met hen zijn we tien jaar geleden gestart. Wat een fijne ontmoeting om elkaar na een jaar weer te zien. En de tweeling natuurlijk! Ze hebben ook nog drie grotere kinderen. Van 3 naar 5 is wel even wennen.

Alice heeft het best zwaar met twee kleintjes. Ze geeft nog steeds borstvoeding. In Malawi geven ze gewoon wanneer de baby erom vraagt, dus ze is continue aan het voeden. Ze ligt dan op de grond op een mat met aan elke kant een baby, en draait zich steeds van de ene naar de andere kant, ook ’s nachts!

Zij hebben geen luiers. Ze gebruiken een katoenen doek of een badstof doek. Ze blijven maar verschonen.

Maar ik had van een koorlid in Nederland plastic broekjes gekregen samen met de daarvoor bestemde katoenen inlegluiers en die heb ik haar kunnen geven, dat scheelt in elk geval. Hartelijk bedankt, ze was er erg blij mee!

Bij Alice hebben we de lunch gehad en daarna zijn we weer naar ons hotel terug gegaan. Bij het hotel was een gospelgroep opnames aan het maken voor een DVD. Dat was heel mooi om te horen en te zien.  We voelen ons zeer gezegend door deze dag!

Dag 7

Zondagmorgen gingen we naar de kerk in Chataloma. Het was geweldig. Er werd gepreekt uit Exodus, de tocht uit Egypte en de doortocht door de Rode Zee en uit de brief aan de Romeinen 6: Met Christus gestorven en opgestaan tot een nieuw leven. Mooi gezongen werd er door een koor van jongeren, studenten. Wat een krachtige stemmen en wat een overtuiging!

Voor ons was het de eerste keer om in deze kerk een dienst mee te maken. Dominee Davy en zijn vrouw Silvia zijn ontzettend hartelijke mensen. We kenden hen vanuit Chitunda, maar hij is overgeplaatst naar Chataloma. Davy wil heel graag net als dominee Godwin Maere naar Nederland komen voor zijn master. Hij hoort binnenkort of de TU in Kampen goedkeuring zal geven. Na de kerkdienst hebben we heel fijn een poosje bij hun thuis met hen gesproken.

Daarna hebben we nog gekeken op het land bij Jati. Zij hebben altijd de grootste opbrengst. De compost moest echter nog beter, dat was nog niet goed. Afgesproken is dat zij nog een keer uitleg zullen krijgen van de stuurgroep die overal lesgeeft. Hierna zijn we terug naar het hotel gegaan.

Het lijkt misschien alsof dat dan een rustige dag is, maar je hebt er geen idee van wat het reizen naar de velden kost aan energie. In de hitte, 38 graden, in het stof, en op zulke smalle zandweggetjes, soms bijna dwars door de lage struiken en het hoge gras, hobbel de hobbel……. En dan nog lopend naar het veld. Achter elkaar aan…